- Home
- Kennisbank
- Blogs
- Laag veiligheidsbewustzijn grootste oorzaak (dodelijke) ongevallen bij werkzaamheden op hoogte
Laag veiligheidsbewustzijn grootste oorzaak (dodelijke) ongevallen bij werkzaamheden op hoogte
Na het analyseren van twee alarmerende rapporten en de jaarcijfers van de Inspectie SZW is de conclusie dat een te laag veiligheidsbewustzijn bij werknemers én werkgevers de grootste oorzaak is voor ongevallen bij werkzaamheden op hoogte.
De Gezondheidsraad bracht in 2013 een adviesrapport uit over werken op hoogte. In dit rapport meldde de Gezondheidsraad dat er jaarlijks zo'n 18 doden vallen door ongevallen bij werkzaamheden op hoogte. Daar leggen we graag recentere cijfers naast. In maart 2017 kwam de Inspectie SZW met de analyse 'Klachten en ongevallen arbeidsomstandigheden over de jaren 2012-2015' (te downloaden onderaan dit bericht). Hierin werd gezond en veilig werken onderzocht.
Uit beide bronnen concluderen we dat de doorgaans gebruikte grens van 2,5 meter niet veilig is, het ontbreken van valbeveiliging tot de meeste arbeidsongevallen leidt en lage alertheid een grote oorzaak is van (dodelijke) ongevallen.
De cijfers van 2016 zijn nog ernstiger:
In de eerste helft van 2016 is het aantal ernstige ongevallen met 14% toegenomen en het aantal dodelijke ongevallen zelfs met 56% in vergelijking met het eerste half jaar van 2015.
~ Jaarverslag 2016 Inspectie SZW
Het jaar 2016 wordt omschreven als een rampjaar voor arbeidsongevallen in de bouw. En de eerste melding over hoe 2017 is verlopen lijkt ook niet positief:
Wel lijkt duidelijk dat de stijging van de te onderzoeken arbeidsongevallen doorzet. Dit blijkt uit de voorlopige cijfers van de Inspectie en uit de werkdruk die inspecteurs ervaren door de stijgende aantallen meldingen die ze voor onderzoek krijgen toegewezen. De verwachte toename in 2017 is circa 7% ten opzichte van 2016.
De doorgaans gebruikte grens van 2,5 meter is niet veilig
Er zijn een aantal conclusies uit het rapport van de Gezondheidsraad te halen. Eén daarvan is dat er geen veilige ondergrens voor werkzaamheden op hoogte te geven is. Ook de veel gebruikte 2,5 meter grens niet, omdat ook een val van geringe hoogte (zwaar) lichamelijk letsel kan veroorzaken. Werkgevers zijn verplicht ervoor te zorgen dat werknemers veilig kunnen werken. Ongeacht de hoogte waarop gewerkt wordt.
De praktijk wijst helaas uit dat de gedachte dat er geen valgevaar is, omdat er niet boven 2,5 meter wordt gewerkt, niet strookt met de werkelijkheid.
Het ontbreken van valbeveiliging leidt tot meeste arbeidsongevallen
Volgens de analyse van de Inspectie ligt het zo. De meeste arbeidsongevallen en klachten komen uit de sectoren industrie, bouwnijverheid en handel en hebben betrekking op valgevaar.
Naar aanleiding van een klacht wordt de overtreding 'het ontbreken van maatregelen om valgevaar te voorkomen' het meest geconstateerd. De tweede en derde plaats worden ingenomen door de risico's zelf en het niet kunnen tonen van een certificaat, liftboek, Risico Inventarisatie & Evaluatie en nadere voorschriften. Het risico op vallen van hoogte of op gelijke hoogte wordt het vaakst werkelijkheid.
We concluderen dat er veel te winnen valt met het in kaart brengen van de risico’s bij werkzaamheden op hoogte en het nemen van de juiste maatregelen tegen valgevaar. Het is dan ook zaak dat werkgevers, opdrachtgevers (zoals gebouweigenaren en gebouwbeheerders) en andere betrokkenen zich meer verdiepen in valgevaar. En de daarbij te nemen maatregelen. Veilig werken begint met veiligheidsbewustzijn.
Ik val toch niet
Uit een diepere analyse van de jaarcijfers en rapporten van de Inspectie SZW en de Gezondheidsraad komt nog wat opvallends naar voren:
Leeftijd 15 - 24 jaar: De meeste slachtoffers vallen binnen deze leeftijdscategorie;
Leeftijd 25 - 34 jaar: Relatief gezien vallen de minste slachtoffers in deze leeftijdscategorie;
Vanaf 35 jaar neemt de ongevalsfrequentie geleidelijk toe. Veel ongevallen doen zich voor in de leeftijdscategorie van 35 tot 44 jaar;
Daarnaast is een relatief groot percentage van de slachtoffers van arbeidsongevallen uitzendkracht.
"Ik weet wat ik doe, dus ik val toch niet." De meeste slachtoffers geven aan dat hun ongeluk veroorzaakt is door gedragsfactoren. Pech, niet opletten of haast.
Welke conclusies trekken wij hieruit? De leeftijdsgroep van 25 tot 34 jaar is vaak het best getraind en heeft al een aantal jaar werkervaring. Bij de jongeren tussen 15 en 24 jaar speelt de beperkte werkervaring een rol. Bij de leeftijdsgroep vanaf 35 jaar stijgt het aantal ongevallen door het afnemen van de alertheid.
In de leeftijdsgroepen waar de meeste slachtoffers vallen speelt een te laag veiligheidsbewustzijn een rol. Voorlichting, toolboxmeetings en regelmatige training en opleiding dragen sterk bij aan een hoger veiligheidsbewustzijn. Werknemers moeten veilig wíllen werken. Risico's moeten serieus genomen worden.
Conclusie
Het beperkte veiligheidsbewustzijn bij werkgevers én werknemers is de grootste oorzaak van arbeidsongevallen bij werkzaamheden op hoogte.
Werkgevers
De grootste oorzaak van de ongevallen is het ontbreken van maatregelen om valgevaar te voorkomen. Daarnaast worden risico's onvoldoende in kaart gebracht. Werkgevers, gebouweigenaren, gebouwbeheerders en andere verantwoordelijken moeten zich beter verdiepen in de risico's van valgevaar. Meer veiligheidsbewustzijn onder deze direct betrokkenen is cruciaal om tot een veilige werksituatie te komen.
Een Risico Inventarisatie & Evaluatie geeft inzicht in de risico's en in de te nemen maatregelen. Door vervolgens de juiste valbeveiliging te installeren, passende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's) beschikbaar te stellen en gericht veiligheidsafspraken te maken, pakken de werkgevers de grootste oorzaken van (dodelijke) arbeidsongevallen aan.
Werknemers
In gedrag ligt de grootste oorzaak van ongevallen, geven slachtoffers aan. Pech, niet opletten of haast spelen hierbij de hoofdrol. In de leeftijdscategorie (15 - 24 jaar) eist het gebrek aan relevante werkervaring zijn tol. Bij de leeftijdsgroep vanaf 35 jaar vormt een lagere alertheid letterlijk en figuurlijk het grootste struikelblok.
Instructies, heldere werkafspraken en het tijdig volgen van de juiste trainingen hebben een grote impact op het veiligheidsbewustzijn van werknemers en onderaannemers. Veiligheid start immers bij jezelf.
Bronnen
Jaarverslag 2016 Inspectie SZW
Jaarplan 2018 Inspectie SWZ
Rapport “Klachten en ongevallen arbeidsomstandigheden 2016” Inspectie SZW is hier te downloaden:
